خانه رو به سدروس

خانه‌ی رو به سِدروس، پروژه بازسازی یک ویلای مسکونی در استان البرز است. زمین پروژه حدودا 1150 مترمربع است که بنایی نیمه‌کاره با زیربنای حدود 590 مترمربع در آن وجود داشت. بنا به عنوان ویلای تفریحی –سکونتی یک خانواده با دو فرزند دختر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طبیعت بستر پروژه، مهم‌ترین نیروی موثر در فرایند شکل‌گیری طرح بوده است. ساختمان موجود در کنار رودخانه، در جوار درخت سِدروسی ارزشمند، در حجمی از آسمان آبی و طبیعت کوهستانی قرار گرفته‌است. لذا رویکرد اصلی طراحی در این پروژه به آغوش‌کشیدن طبیعت و حضور حداکثری عناصر و عوامل طبیعی در خانه بوده‌است. سدروس حیاط، میزبان خانه است. آفتاب، آسمان، آب، گیاه و باد با حرکاتی آرام و دوار در بنا حاضر می‌شوند تا تجربه‌ی زیست مسالمت‌آمیز با طبیعت را فراهم آورند. خط و خطوط به کار رفته در معماری با الهام از طبیعت، نرم و سیال اند که گه‌گاه این سیالیت جای خود را به سکون و صلبیت می‌دهد. همانگونه که در شمال با صلابت کوه مواجهیم و در جنوب با روانی آب.

در بازسازی با دو چالش اصلی مواجه بودیم. اول کوتاه‌بودن سقف موجود، دوم بسته بودن طبقات نسبت به یکدیگر. اسکلت موجود دیوار باربر، سقف طاق‌ضربی و کلاف فلزی مربوط به 50 سال پیش است و همین مسئله با توجه به نیازهای امروز کارفرما، تغییرات طراحانه را با چالش‌هایی فراوان روبرو ساخت. در راستای رویکرد اصلی پروژه که بر ارتباط حداکثری درون و بیرون تاکید می‌ورزد، و همچنین در راستای برقراری ارتباطات زیستی میان طبقات، دو وید، یکی در محل خرپشته فعلی و دیگری در نشیمن پیش‌بینی شده‌است. به این ترتیب با بلندتر شدن سقف و بازشدن دید به آسمان و طبیعت پیرامون، فضا گشایش می‌یابد. سازه موجود تقویت و با اسکلت فلزی ترکیب شد. در طبقه منفی دو برای بلندتر شدن ارتفاع کف تا سقف، با تکنیک ایجاد سازه‌های نگهدارنده، بار به صورت نقطه‌ای برداشته شد، تراز فونداسیون 90 سانتی‌متر پایین‌تر رفت و به ارتفاع ستون الحاق شد. خطوط نرم و انحنادار در فضای داخلی در امتداد سیالیت خطوط طبیعی پیرامون و در هماهنگی با فرم طاق‌ها طراحی شده است. لازم به ذکر است که هر نوع الحاق، افزایش ارتفاع و ساخت و ساز جدید در منطقه پروژه مجاز نیست. سقف سازه موجود سقفی شیروانی بود که با حذف فضای سازه‌ای زیرین آن، بیشترین ارتفاع سقف مبنای راس طاق‌های ایجاد شده قرار گرفت. این تصمیم در کنار ایجاد ویدهای داخلی گشایش حداکثری فضا و به درون کشیدن طبیعت پیرامون را ممکن ساخت.

در راستای ایجاد فضاهایی دنج و آرام، تلاش شده عمده مصالح به کاررفته در طراحی داخلی احساس گرما و راحتی را به مخاطب منتقل نماید. با توجه به حضور آجر در خاطره جمعی ما ایرانیان، آجر دستی سنتی به عنوان مصالح انتخاب شد و به عنوان متریال اصلی درون و بیرون را به‌هم پیوند می‌دهد. بنا در جايي واقع شده که نشاني ازمعماري ايراني وجود ندارد. کاربرد قوس‌ها در کنار متریال آجر يادآور تعلق بنا به مرز و بوم فرهنگي ايران با صورتي مدرن است. ضمن اينکه در ارزش‌گذاري ارتباط درون و بيرون موثر عمل می‌کند.  فضاهای سیال، فراخ و مملو از نورِ پیرامون ویدها به گوشه‌هایی دنج و ساکن ختم می‌شوند که فضاهای مورد نیاز و علاقه‌ی خانواده برای استراحت و معاشرت با یکدیگر را در بر می‌گیرند. درخت سدروس تنومند حیاط در سکانس‌های مختلفی از لحظه ورود تا رسیدن به حیاط قابل مشاهده است. در نخستین مواجهه پس از ورود از خیابان سایه‌روشنی از شاخ‌و‌برگش از راه پله حیاط دیده می‌شود. بخشی دیگر از ورای طاق ورودی خود را نشان می‌دهد و هرچه به سمت حیاط پایین می‌رویم حجم بیشتری از درخت را از خلال بازشوها درک می‌کنیم تا به مواجهه مستقیم در حیاط برسیم. بافت و نقشِ نمای «خانه رو به سدروس» از میوه درخت کاج الهام گرفته شده است. همانطور که میوه‌های کاج در باد به زمین می‌افتادند و در سطح پراکنده می‌شوند، الگوی دانه‌های آن در سطوح نما بازنمایی شده اند، هم در بافت آجری نما و هم در لورهای فلزی نمای جنوب.